Η Κυρά των Αθηνών

Η εποχή
Σε χρόνους "εκτάκτου τρομοκρατίας" χρόνους «ακμής των Σπαχήδων της Αττικής» σε χρόνους όπου «στα σκονισμένα σοκάκια της Αθήνας συχνά σκόνταφτε κανείς σε γέρους και γριές απροστάτευτες και πολλοί άρρωστοι , φτωχοί και αβοήθητοι πέθαιναν σαν τα σκυλιά . Αλί σ'αυτόν που δεν είχε κανένα» ήρθε ως παρήγορος άνεμος η Αγ. Φιλοθέη. Την εποχή που στην Αττική τριγυρνούσαν τα υπολείμματα της στρατιάς του Σκερδέμπεη , της πρώτης καθόδου των Αλβανών , η υπέροχη συμπεριφορά της Φιλοθέης και η αγάπη της έκαναν το θαύμα τους.
Βιογραφικά
Γεννήθηκε το 1522, καταγόμενη από την αθηναϊκή αρχοντική οικογένεια των Μπενιζέλων. Η Ρηγούλα ή Ρεβούλα (Παρασκευούλα), όπως ήταν το κοσμικό της όνομα, ήταν κόρη του Αγγέλου Μπενιζέλου και της Σηρίγης Παλαιολογίνας, γόνος της ιστορικής βυζαντινής οικογένειας. Καθώς η Ρηγούλα μεγάλωνε, διακρινόταν για το ήθος και την ευφυΐα της. Έλαβε μόρφωση εξαιρετική, κάτι σπάνιο για κορίτσι της εποχής της.
Σε ηλικία 14 ετών οι γονείς της αποφάσισαν να την παντρέψουν με τον κατά πολύ μεγαλύτερό της Ανδρέα Χειλά, ο οποίος ανήκε σε αρχοντική οικογένεια της Αθήνας. Ήταν ένας γάμος ενάντια στη θέλησή της, που διήρκεσε τρία χρόνια, έπειτα η Ρεβούλα έμεινε χήρα.
Στα 17 της χρόνια ήταν όμορφη, πάμπλουτη, καταγόμενη από δύο αρχοντικές και σημαντικές οικογένειες, μορφωμένη και ελεύθερη. Εύκολα εννοεί κανείς πόσο περιζήτητη νύφη ήταν και οι σημαντικότερες οικογένειες της Αθήνας και όχι μόνο, την διεκδικούσαν για νύφη τους. Οι γονείς της την πίεζαν έντονα να συνάψει δεύτερο γάμο, όμως αυτή τη φορά η Ρεβούλα δεν εισάκουσε την επιθυμία των γονέων της, δηλώνοντας ότι επιθυμεί να ακολουθήσει ασκητική ζωή. Επιδόθηκε σε φιλανθρωπικό έργο και δέκα χρόνια μετά το θάνατο των γονιών της εκάρη μοναχή με το όνομα Φιλοθέη.
Η δράση
Η Φιλοθέη αγαπά τον χωρικό. Λυπάται τον στρατοκόπο . Ανοίγει για χατίρι του το πηγάδι "Ψυχικό" , που δροσίζει ανθρώπους και ζώα. Ποιος πάσχει , ποιος διώκεται ? Η Φιλοθέη αγρυπνεί. Και δίδει , και δίδει...
Η Ρεβούλα δεν ανήκει πια στον εαυτό της, μα στον τυραννισμένο λαό. Γεννήθηκε για τη φτωχή γυναίκα. Τη σκλάβα που αλλαξοπίστησε Την παραστρατημένη. Τ' ορφανό, Τον αιχμάλωτο στο σκλαβοπάζαρο.Την αμάθεια στην παιδεία. Τη λύτρωση απ'την σκλαβιά.
Μετά τον θάνατο των γονιών της γίνεται κάτοχος μιας μεγάλης περιουσίας. Κτήματα στα Πατήσια, στον Περισσό, στην Καλογρέζα, στη Φιλοθέη, στο Ψυχικό και αλλού, όλα είναι στο όνομά της.
Ωστόσο η Ρεβούλα πήρε τη Θεία κλήση. Συντροφιά με τις γυναίκες που δούλευαν στο πατρικό της (σώζεται ακόμη) χτίζει λίγο πιο πάνω από την σημερινή μητρόπολη των Αθηνών ,Ιερά Μονή , αφιερωμένη στον Απόστολο Ανδρέα τον Πρωτόκλητο. Χτίζει τον Παρθενώνα της , το 1571, και αφιερώνει σ'αυτό την περιουσία της. Ντύνεται το ράσο και μοναχή η Ρεβούλα ,παίρνει το όνομα Φιλοθέη. Η αρχόντισσα , η Κυρά τ' Αγγέλου, άνοιξε μοναστήρι. Ένα μοναστήρι με ορθάνοιχτη τη πόρτα. Πρώτα για τις παραδουλεύτρες τ' αρχοντικού της, που με τις παραινέσεις της έγιναν μοναχές. Έπειτα σε κοπέλες εξωτερικές και απροστάτευτες, τις Μοναστηρίσιες όπως τις έλεγαν, τις φτωχές τις κατατρεγμένες που φθάνουν ολοένα κοντά της. Ακόμη και άλλες αρχοντοπούλες ,πλούσιες, προσφέρουν τον εαυτό τους και τα πλούτη τους στο μοναστήρι. γίνονται καλόγριες και αυτές.
Η Φιλοθέη δεν αναπαύεται. Ιδρύει εργαστήρια τέχνης, για να ζήσουν όλες και να μάθουν αργαλειό, κεντήστρες, ράφτρες, που δουλεύουν νύχτα και μέρα στον Παρθενώνα της.
Μέσα εκεί στον Παρθενώνα της ανοίγει το πρώτο σχολείο για κορίτσια. Γιατί πιστεύει ότι με τα γράμματα θα μείνουν μακριά από τον βάρβαρο κατακτητή και ότι γνωρίζοντας τους προγόνους τους , θα παλέψουν και θα γίνουν σαν αυτούς.
Η Μαριάννα Καμπούρογλου σημειώνει γι' αυτές : " όταν έφταναν σε ηλικία τις ερωτούσαν, και αν ήθελαν να μείνουν καλόγριες έμεναν, αλλέως τις επάντρευαν."
Η Καλλιρρόη Παρρέν γράφει: " Είναι λοιπόν η Ρεβούλα Μπενιζέλου, η πρώτη που έθεσε τις βάσεις της εκπαιδεύσεως της Ελληνίδας γυναικός, η πρώτη συστηματικώς εργασθείσα υπέρ του γυναικείου φύλου , η αψηφίσασα πάσα πρόληψιν και πάντα κίνδυνον"
Έτσι όπως σημειώνει η Ζωή Γκενάκου στο βιβλίο της "Η επανάσταση μιας γυναίκας" κοντά στον Παρθενώνα της ξεφύτρωσαν σιγά- σιγά , γηροκομείο, νοσοκομείο, ξενώνας για να φιλοξενούνται οι περαστικοί , ορφανοτροφείο.
Κάτι αφάνταστα επαναστατικό για την εποχή όπως μας πληροφορεί ο καθολικός επίσκοπος Ζακύνθου , Paulo del Grasso, σε επιστολή του στον Δόγη της Βενετίας είναι ότι .." Επίσης εδέχθη εις το μοναστήρι πολλάς γυναίκας αμαρτωλάς που ήσαν έγκυοι, ίνα μη τιμωρηθούν από τους Τούρκους."
Στην παγκόσμια ιστορία της κοινωνικής πρόνοιας οπωσδήποτε το μοναστήρι της Αγ. Φιλοθέης προηγείται. Το μοναστήρι όλο και μεγάλωνε και τα εργαστήρια βούιζαν από εργάτριες , στο σχολείο πλήθαιναν οι μαθήτριες,150 με 200 έφθασαν οι μοναχές, χώρια οι εξωτερικές.
Ο λαός την αγαπούσε και την ονόμαζε "κυρά δασκάλα". Σε όποια μέρη υπήρχαν Αρβανίτες ,ονόμασαν τις τοποθεσίες "Καλογρέζα" εντυπωσιασμένοι από την παρουσία της καλογρεάς.
Στο οικογενειακό της κτήμα στον Περσό (Περισσός, από το περισσό νερό που υπήρχε), στο πιο αγαπημένο της η "δεχατέρα του αφέντη της Αθήνας και πήρε προίκα όλη τη Κηβισά και τον Αχλαδόκαμπο που είναι πριν από το Χιλιάντρι", ιδρύει παράρτημα του κεντρικού μοναστηριού. Και ενώ για τις μοναχές τα κελιά είναι περιποιημένα για τον εαυτό της έχει δυο ασκηταριά, ένα στην Αθήνα(Η Μαριάννα Καμπούρογλου στις σημειώσεις της αναφέρει ότι έως το 1821 εσώζετο το ασκηταριό της Αθήνας , με όλα τα σύνεργα χειροτεχνίας της Οσίας και ο αργαλειός της) και ένα στον Περσό, γνωστό σήμερα ως "Μετόχι της Καλογρέζας"


Η Αγία Φιλοθέη πεθαίνει και θάβεται στο Μετόχι Καλογρέζας.
Δημ. Καμπούρογλου
“Καθ’ ημάς στο μετόχιον τούτο των Πατησίων εκακώθη η Φιλοθέη…Πιθανόν δε βαρείας πληγάς φέρουσα , προς αποφυγήν εξεγέρσεως, να μετήχθη εις το όχι μακράν απέχον εξοχικό κτήμα αυτής, του Περσού, και εν αυτώ να απέθανεν, όπως ισχυρίζεται και η τοπική παράδοσις.»
Ιωάννης Γεννάδιος
Σε αυτό συμφωνεί και ο Ιωάννης Γεννάδιος όπου στη σελίδα 33 του βιβλίου του " Ο οίκος των Μπενιζέλων και η Οσία Φιλοθέη" λέει " επειδή υπάρχει κοινώς αποδεκτή παράδοσις ότι εκ Καλογρέζης το Λείψανον μετεκομίσθη εις Αθήνας , πιθανόν φαίνεται, ότι η ταφή εγένετο εν τη θέσει ταύτη και όπου δυνατόν να είχε μεταφερθή μετά την εν Πατησίοις κάκωσιν, ίνα νοσηλευθή εν τόπω πλέον ευθέτω, καιρού ικανού προς τούτο διαρρεύσαντος από της επιθέσεως μηνί Οκτωβρίου μέχρι της τελευτής μηνί Φεβρουαρίω" .
Φώτιος Κόντογλου
Μια άλλη πηγή, ο περίφημος Φώτης Κόντογλου λέει σχετικά: "...Την άλλη μέρα τη σηκώσανε οι αδελφές και την πήγανε στο Μετόχι πούχε στον Περσό .....Στις 19/2/1589 παρέδωσε την καθαρή ψυχή της στον Κύριο. Το Άγιο Σκήνωμα της θάφτηκε στο μοναστηράκι της Καλογρέζας κι από εκεί έγινε η ανακομιδή των λειψάνων στην Εκκλησία του Αγίου Ανδρέα που βρίσκεται στην σημερινή Αρχιεπισκοπή"
Η ανακομιδή του Λειψάνου- Το θαύμα
Στις 19/2/1589 έγινε η ταφή της Oσίας. "Μετά από είκοσι μέρες ο τόπος που βρισκόταν το σώμα της μύρισε! Ευωδίαζε! Και μετά από ένα χρόνο που αποφάσισαν να την εκθάψουν βρέθηκε το σώμα της ακέραιο και σώο και γεμάτο εξαίσια μυρωδιά. Η θαυματουργή χάρη που έβγαινε από το μνήμα της ήταν μεγάλη που δεν μπορεί να τη χωρέσει ανθρώπινος νους." μας πληροφορεί η αρχαιότερη βιογραφία της Αγίας που εκδόθηκε το 1775 στην Βενετία από τον Λεονάρδο , πρώην Δημήτριο Καπετανάκη εξ Αθηνών.
Πηγή: Το Μετόχι της Καλογρέζας στη Νέα Φιλοθέη Αμαρουσίου. Εκδόσεις Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου Αμαρουσίου